Organizm człowieka to złożony system, w którym każda cząsteczka pełni istotną funkcję. Do utrzymania zdrowia nie wystarczy energia z białek, tłuszczów i węglowodanów – konieczne są także witaminy. Choć występują w małych ilościach, decydują o pracy narządów, odporności, metabolizmie i samopoczuciu. O ich znaczeniu zwykle przypominamy sobie dopiero przy niedoborach.
Dlaczego witamina D bywa nazywana „witaminą słońca”?
Witamina D odpowiada za gospodarkę wapniowo-fosforanową i zdrowe kości. Jej brak prowadzi do krzywicy u dzieci i osteoporozy u dorosłych. To jedyna witamina, którą organizm potrafi wytwarzać sam pod wpływem promieni słonecznych. Niestety, w naszej szerokości geograficznej jesienią i zimą synteza jest zbyt niska, dlatego niedobory są powszechne. Częściowo można ją dostarczyć z pożywienia, zwłaszcza z ryb i jaj.
W jaki sposób witamina C wspiera organizm?
Kwas askorbinowy to jedna z najbardziej rozpoznawalnych witamin. Kojarzymy ją głównie z odpornością, lecz jej funkcje są szersze. Uczestniczy w syntezie kolagenu, czyli białka budującego skórę, naczynia i chrząstki. Dzięki temu przyspiesza gojenie ran i wpływa na elastyczność tkanek. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami, spowalniając procesy starzenia. Trzeba pamiętać, że organizm jej nie magazynuje. Stąd konieczność regularnego spożywania świeżych warzyw i owoców.
Co sprawia, że witaminy z grupy B są niezbędne każdego dnia?
Do tej grupy należy wiele związków: B1, B2, B6, B12 czy kwas foliowy. Każda ma inną budowę i działanie, lecz wspólnie odpowiadają za sprawny metabolizm. Uczestniczą w uwalnianiu energii z pożywienia. Bez nich szybko odczuwamy osłabienie i spadek koncentracji. Witaminy te wspierają także układ nerwowy. B12 dodatkowo odpowiada za tworzenie czerwonych krwinek, a jej brak prowadzi do anemii. Kwas foliowy odgrywa ogromną rolę w ciąży, gdy kształtuje się układ nerwowy płodu.
Czy witamina A i E faktycznie dbają o urodę?
Witamina A to strażniczka wzroku i skóry. Jej niedobór prowadzi do tzw. kurzej ślepoty i problemów dermatologicznych. Wspiera regenerację komórek i odporność błon śluzowych. Witamina E natomiast jest silnym antyoksydantem. Chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i hamuje proces starzenia. Często nazywana jest „witaminą płodności”, bo wpływa na układ rozrodczy. Obie występują w produktach roślinnych, takich jak oleje czy warzywa, ale także w nabiale.
Witaminy to fundament zdrowia. Każda pełni odmienną funkcję, a razem tworzą system wzajemnych zależności. Ich brak wywołuje poważne konsekwencje, lecz nadmiar również może być szkodliwy. Najlepszym źródłem pozostaje urozmaicona dieta, oparta na świeżych produktach. W niektórych sytuacjach warto wspomóc się suplementacją, ale zawsze z rozsądkiem. Organizm nie potrzebuje dużych ilości, potrzebuje regularności. To właśnie równowaga stanowi klucz do zachowania zdrowia i sprawności na każdym etapie życia.
Autor: Ilona Sawicka